شرکت کنونیکال شرکت پشتیبان مالی اوبونتو یکی از توزیعهای محبوب گنو/لینوکس است که همواره برای به دست آوردن بازار بیشتری از مصرفکنندهها و کاربران نهایی اشتیاق زیادی را از خود نشان داده است. در آخرین اقدام این شرکت تلاش دارد وارد بازار پر سود و پرمصرف گوشیهای هوشمند و رایانههای لوحی «رایانک» شود. اقدامی که تحلیلگران معتقدند راه سختی را در پیشروی این شرکت قرار خواهد داد. شرکتهای بزرگتری چون مایکروسافت نیز با عرضه ویندوز فون و تغییرات متنوع در نسخه ۱۰ این سیستمعامل و استفاده از مفاهیم جدید، قصد افزایش نفوذ خود را دارند که تا به امروز نتوانستهاند به موفقیتی که اندروید و آیاواس کسب کردهاند؛ دست یابند. با این حال کنونیکال برگ برنده بزرگی را در اختیار دارد که در این مطلب به تفصیل به آن پرداختهام.
توزیع اوبونتو برای نسخههای بعدی میزکار اختصاصی خود و نسخههای جدیدش اقدامات جدیدی را در نظر گرفته است که در این اقدامات، ادغام تمامی نسخههای مختلف برای وسایل گوناگون مهمترین اقدامی است که برای آینده توزیع اوبونتو در نظر گرفته شدهاست. در این رویکرد جدید که اخیرا توسط مایکروسافت و در ویندوز ۱۰ به شکل دیگری دنبال می شود؛ قرار است توزیع اوبونتو میزکار یونیتی از ظاهر و ساختار یکسانی در تمامی وسایل بزرگ و کوچک برخوردار باشد و فراخور شرایط مختلف و اندازه نمایشگر، خود را با شرایط مختلف تطبیق دهد. به این معنی که اگر توزیع اوبونتو را بر روی رایانه کیفی بههمراه موشی و صفحهکلید استفاده کنید؛ توزیع به ظاهری متناسب با استفاده توسط موشی و صفحهکلید تغییر خواهد یافت و در این هنگام اگر موشی و صفحه کلید را از رایانه فوق جدا کنید؛ ظاهر میزکار به ظاهر کشویی، تمام صفحه و مناسب صفحات لمس تغییر خواهد یافت. نرمافزارهای نوشته شده توسط کیوت و فنآوریهای نوین اچتیام۵ نیز به راحتی در این توزیع قابل نصب و استفاده خواهند بود که در صورت نبود موشی و صفحهکلید به برنامههایی تمام صفحه تبدیل خواهند شد.
یکی از مزایای توزیع اوبونتو نسبت به سیستمعامل اندروید، استفاده از نرمافزارهای گستردهای است که به صورت حرفهای در این توزیع برای برنامهنویسی و تولید محتوا مورد استفاده هستند. این ابزار در رایانههای لوحی «تبلت» مبتنی بر اوبونتو با معماری آرم و اینتل به خوبی کار کرده و به راحتی قادر به اجرا هستند که استفاده از این توزیع را برای رایانههای ترکیبی بسیار مناسب کردهاست. یکی از مشکلات رایانکها امروزی و بهرهمند از آیاواس و اندروید همین کمبود نرمافزارهای توسعه و تولید محتواست که باعث کاهش فروش و علاقه کاربران به این وسایل شده است. اما اگر رایانک شما بتواند با اتصال موشی و صفحهکلید به یک رایانه کامل تبدیل شود، آنگاه در مواقع مختلف و فراخور نیاز خواهید توانست از این رایانه به عنان یک رایانه رومیزی یا یک رایانک استفاده کنید.
همانطور که ذکر شد اوبونتو از میزکار یونیتی استفاده میکند؛ نسخه فعلی این میزکار نسخه ۷ است که قرار است در بهروزرسانی به نسخه ۸ که هماکنون به شکل آزمایشی در دسترس است؛ تغییرات متنوعی را تجربه کند؛ مانند استفاده از کارساز نمایشگر میر و تغییرات گسترده در ظاهر میزکار که کارایی آن را برای استفاده در صفحات لمسی بهبود خواهد بخشید. اما شاید برای شما نیز این سوال پیشآمده باشد که آیا امکان استفاده از میز کاری دیگر در این توزیع همانند آن چیزی که در نسخه فعلی توزیع اوبونتو وجود دارد، هستیم؟ جواب شما تا حدودی مثبت است؛ حداقل اینکه میزکار کیدیای نیز سیاست مشابه کنونیکال را در همگرایی محصولات در پیش گرفتهاست. به این شکل که اگر از پلاسما ۵ استفاده کنید؛ در هر یک از ابزارها این میزکار به شکل خاصی در خواهد آمد که متناسب با نمایشگر و اندازه وسیله مورد استفاده است. به عنوان نمونه میزکار، پوسته و نرمافزارها در یک رایانک به یک شکل و در رایانه رومیزی به شکلی دیگر خود را انطباق داده و فراخور شرایط به صورت تمام صفحه و یا به شکل عادی نمایش داده میشوند.قابلیتی مشابه با میزکار یونیتی و سیستم عامل جدید ویندوز ۱۰ که آنان نیز از چنین رویکردی برخوردار هستند.
کیدیای در نسخه جدید از پوسته خود با نام پلاسما ۵ و دیگر ابزار و چارچوب کاری خود که از کیوت ۵ استفاده میکنند، رویکرد همگرایی را دنبال میکند به شکلی که با استفاده از یک میزکار و یک چارچوب کاری و پوسته مشترک، پلاسما و کیدیای در ابزارهای مختلف قابل اجرا هستند. ویرایش مرکز رسانه پلاسما که برای نمایش محتوای چندرسانهای کاربرد داشته یا پلاسما میزکار که در میزکارها و در هنگام استفاده از موشی و صفحهکلید کاربرد دارد. نسخه جدید نیز به این مجموعه افزوده شده که برای رایانک و گوشی هوشمند طراحی گشته است و فعلا با نام پلاسما موبایل شناخته می شود.
همانطور که ذکر شد؛ میزکار کیدیای برای موبایل که به پلاسما موبایل یا پلاسما فون معروف است؛ اخیرا منتشر شدهاست که از نسخه جدید پلاسما و کتابخانهها و نرمافزارهای جدید به همراه توزیع اوبونتو تاچ استفاده میکند. به این شکل که میزکار پلاسما موبایل را بر روی اوبونتو تاچ نصب کرده و با نصب برخی نرمافزارها و ابزار اختصاصی، سیستمعامل جدید را ایجاد کردهاند که فعلا در نکسوس ۵ گوگل و وانپلاس وان «OnePlus One» که یک گوشی چینی است؛ قابل نصب است. این میزکار از پوسته پلاسما ۵ و نرم افزارهای نوشته شده تحت کیوت ۵ و کیوامال استفاده میکند که از ترکیب نرمافزارهای اوبونتو تاچ و دیگر نرمافزارهای موجود در سیستمعاملهایی چون سلفیش اواس یا حتی فایرفاکس اواس نیز استفاده شده یا میتوان استفاده کرد.
در میزکار کیدیای برخلاف یونیتی و اوبونتو تاچ از کارساز نمایشگر میر «MIR Display Server» استفاده نشده و از کارساز جدید دیگر یعنی ویلند «Wayland Display Server» استفاده شده است. ویلند کارساز جدیدی برای گنو/لینوکس است که همانند کارساز نمایشگر میر جایگزین کارساز نمایشگر «X.Org» سابق و معروف خواهد بود. علاوه براینکه امکان اجرای نرمافزارهای جدید و سازگار با صفحات لمسی در این سیستمعامل وجود دارد، نرمافزارهای دیگری مانند نرمافزارهای فعلی میز کارهای دیگر مانند گنوم و نرمافزارهای نوشته شده توسط اکس خالص مانند «Xmame» نیز در این میزکار قابل نصب هستند. به شکل کلی نصب نرمافزارهای مختلفی که در اوبونتو در دسترس هستند، در این توزیع نیز میسر است. برای نصب نرمافزار در این توزیع کافی است وارد خط فرمان شده و دستور رایج نصب نرمافزار در اوبونتو با استفاده از ایپیتی را ا با دسترسی کاربر ریشه «sudo» اجرا کنید.
apt-get install packagename
ظاهر میزکار پلاسما موبایل نیز تقریبا مشابه پلاسما ۵ در محیط رومیزی کیدیای است و تفاوت خاصی با پلاسمایی که در محیط رومیزی اجرا میشود ندارد. تفاوت اصلی بین پلاسما رومیزی و پلاسما موبایل در چینش عناصر و برخی تنظیمات دیگر است که باعث نمایش بهتر آن در صفحات لمسی شده است. به طور مثال نوار اصلی پلاسما که در پوسته پلاسما در حالت رومیزی در پایین صفحه قرار دارد؛ ولی در پلاسما موبایل در بالای صفحه قرار گرفته است که همانند اندروید با یک ژست حرکتی ساده اگر دست خود را بر روی آن از بالا به پایین بکشید؛ نوار تنظیمات باز شده و به راحتی خواهید توانست که برخی تنظیمات مانند صدا و شبکههای وایفای و … را مشاهده کنید. گفتنی است علاوه بر موارد مذکور؛ پلاسما از تنظیمات متنوعی تشکیل شده است.
همچنین برای اتصال به شبکههای وایفای از ابزار نتورک-منیجر «NetworkManager» مورد استفاده در اکثر توزیعهای گنو/لینوکس استفاده شدهاست. که توسط ویدجت پلاسما انام «Plasma NM Applet» مدیریت میشود. همچنین همانند دیگر توزیعهای گنو/لینوکس در این توزیع و در این میزکار برای پخش صدا نیز همانند کیدیای در میزکار از پالسآودیو «PulseAudio» استفاده شدهاست. پالسآودیو با مدیریت وسایل ورودی و خروجی صدا، نحوه پخش صدا از طریق نرمافزارهای مختلف را مدیریت میکند.
نمایش اعلانات و پیامها نمایش داده شده توسط نرمافزارها نیز از طریق یک ژست حرکتی ساده از پایین با بالای نمایشگر قابل نمایش است. این لیست همانند لیست پیامها و اعلانات در اندروید است؛ با این تفاوت که حاشیه پیامها کمی گردتر از پیامهای نمایش داده شده در اندروید لالیپاپ است و با دو بار لمس کردن آنها جزئیات بیشتری از پیغامها نمایش داده میشود که ژست حرکتی اندروید حرکت سریع دو انگشت رو به بالا و پایین روی پیغام است و با این ژست حرکتی متفاوت است.
به شکل کلی اگر بخواهیم سیستمعامل مشابهی را برای تمثیل پلاسما موبایل معرفی کنیم؛ باید از سیستمعامل سلفیش نام ببریم که البته در صورتی که بخواهیم به صورت دقیقتر به شباهت ظاهری آن اشاره کنیم، ظاهر پلاسما موبایل ترکیبی از اندروید، اوبونتوتاچ و سلفیش اواس است. دسترسی به ویدجتها و حرکت در لانچر مشابه با سلفیش اواس به صورت عمودی است و نوار بالایی نیز همانند اوبونتو تاچ طراحی شدهاست.
همانند اندروید امکان افزودن ویدجتهای پلاسما ۵ نیز در این میزکار در نظر گرفته شدهاست که با وجود اینکه همچون کیدیای ۴ از ویدجتهای زیادی برخوردار نیست؛ اما تعداد ویدجتهای آن در حال افزایش است. برای افزودن ویدجت از لمس طولانی مدت لانچر اصلی میزکار استفاده میشود که همانند افزودن ویدجت در اندروید کیتکت به بعد عمل میکند. به شکلی که اگر با انگشت خود به مدت چند ثانیه نمایشگر صفحه لمسی را لمس کنید؛ صفحه تاریک شده و دو گزینه نمایش داده خواهد شد. سپس اگر دکمه افزودن ویدجت «Add Widget» را لمس کنید، لیستی از ویدجتها برای افزودن به لانچر مشاهده خواهد شد. در این زمان با لمس طولانی مدت هر یک از ویدجتها و کشیدن آنان به داخل لانچر، و رها کردن ویدجت، ویدجت مورد نظر به لانچر پلاسما افزوده خواهد شد. برای مثلا میتوانید ویدجت ساعت آنالوگ را به لانچر اضافه کنید که برای مشاهده و نمایش ساعت جاری به شکلی گرافیکی استفاده میشود. گفتنی است ظاهر ویدجتهای فوق بر اساس قالب انتخابی برای میزکار، تغییر مییابد؛ مثلا اگر از قالب اکسیژن استفاده کرده باشید، ساعت گرافیکی فوق به شکل دیگری نمایش داده خواهد شد.
یکی از موارد پر کاربرد در گوشیهای هوشمند امروزی، بخش جستجو در سیستمعامل آنان است است؛ همانند سیستمعامل اندروید و آیاواس، میزکار یونیتی نسخه ۸ نیز از این موضوع به خوبی پشتیبانی میکند. کیدیای نیز ابزار جستجو و محبوب خود را دارد که کیرانر «KRunner» نام دارد. این ابزار در میزکار کیدیای برای اجرا و جستوجو در بین فایلها و برنامهها و تنظیمات این میزکار استفاده میشود که در پلاسما موبایل نیز به خوبی همین کارها را بدون هیچ تفاوت خاصی اجرا میکند. از قابلیتهای این ابزار جستوجو میتوان به توانایی اجرای برخی دستورات مانند محاسبات ریاضی اشاره کرد.
با وجود اینکه ابزار جستجوی پلاسما موبایل و اوبونتو تاچ هر دو از قابلیتهای متنوع و خوبی برخوردار هستند.اما یکی از کمبودهای مهم در توزیع اوبونتو تاچ و پلاسما موبایل نسبت به سیستمعاملهای دیگر مانند ویندوز ۱۰ و اندروید را میتوان عدم وجود یک دستیار صوتی هوشمند دانست. مثلا در ویندوز ۱۰ از کورتانا استفاده شدهاست و در اندروید گوگل ناو مسئولیت رابط صوتی را بر عهده دارد. دستیار صوتی یک واسط صوتی برای سیستمعامل است که با گرفتن فرامین از طریق میکروفون به شکل صوتی، فرامین دریافتی را متناسب با جستجو در اینترنت و اطلاعات گوشی مورد پردازش قرار داده و اطلاعاتی را از طریق اینترنت و یا گوشی نمایش میدهد. علاوه بر امکان نمایش اطلاعاتی مانند آبوهوا و نتیجه مسابقات به صورت برخط، امکان اجرای برخی دستورات مانند قرار دادن هشدار در ساعت مشخص را نیز در خود دارند.
با این وجود و در سیستمعاملهای مبتنی بر گنو/لینوکس و آزاد همانطور که ذکر شد از دستیار صوتی خاصی استفاده نمیشود اما اگر در این سیستمعاملها پشتیبانی از نصب نرمافزارهای اندروید اضافه شود؛ شاید بتوان از دستیارهای صوتی این سیستمعامل در این دو توزیع استفاده کرد. در هر صورت عدم وجود یک دستیار صوتی قدرتمند مبتنی بر جستجوگر داکداکگو به صورت متنباز / آزاد در رایانههای میزکار و رایانک و گوشی های هوشمند، کاملا محسوس است.
مهمترین بخشی که در یک گوشی هوشمند، رایانک یا رایانه لوحی، رایانه لوحی و یا هر ابزار قابل حمل دیگر از اهمیت بالایی برخوردار است؛ مدیریت مصرف انرژی و صرفهجویی در مصرف باطری توسط سیستمعامل آن ابزار است. مثلا اگر سیستمعاملی بر روی وسیلهای با باطری بزرگتر وجود داشته باشد که از انرژی به صورت بهینه استفاده نکند؛ ابزار مشابه با باطری کوچکتر ولی بهرهمند از سیستمعامل بهینه ممکن است که ساعات بیشتری را بدون شارژ دوام آورد. هسته لینوکس در اندروید مورد استفاده قرار گرفته و در سیستمعاملهای متنوع و در ابزارهای مختلف استفاده میشود و به جرات میتوان گفت از مصرف انرژی بهینهای برخوردار است.
توانایی نمایش اطلاعات استفاده از انرژی در گوشی و همچنین میزان استفاده هر یک ار نرمافزارها از منابع سیستم و باطری از دیگر ویژگیهای این میزکار است که در نسخههای اخیر پلاسما به آن افزوده شده است. این قابلیت در سیستمعاملهای اندروید و آیاواس نیز وجود دارد. علاوه بر آن تاریخچه ای از شارژ و استفاده از باطری نیز در این میزکار قابل مشاهده است که بر اساس روز هفته و ماه نیز قابل نمایش است. این قسمت از پلاسما موبایل در پلاسما میزکار و از قسمت «KInfoCenter» نیز در دسترس است. در نسخه جدید میزکار کیدیای و پلاسما ۵ اهمیت بیشتری به مدیریت مصرف انرژی و استفاده از منابع رایانه داده شده است.
تنظیمات پلاسما نیز در این میزکار برای صفحات لمسی بهینه شدهاست. برنامهریزی برای استفاده از این میزکار در گوشیهای هوشمند و رایانک «تبلت» پیشتر از این و در حدود دو سال پیش و تقریبا در سالهای ۲۰۱۱ و ۲۰۱۲ با عرضه پلاسما اکتیو شروع شده بود که به دلیل عدم موفقیت پروژه فوق و آماده نبودن اکثر کتابخانهها و نرم افزارها در آن زمان، پروژه پیشرفت خاصی نداشت. در حال حاضر با معرفی چهارچوب جدید کیدیای میتنی بر کیوت ۵ که قابلیت اجرا در صفحات لمسی را به شکل بهتری فراهم کرده است؛ پروژه جدیدی تحت عنوان پلاسما موبایل شکل گرفتهاست که قرار است استفاده از میزکار کیدیای به شکل ثابت و در همه ابزارها هماهنگ و یکسان باشد و نرمافزارها از همگرایی در تمامی ابزارها برخوردار باشند. تنظیمات جدید نیز در صفحات لمسی بسیار زیبا و منعطفتر از پلاسما اکتیو طراحی شدهاست و ساختار تخت و ساده آن ظاهر مدرنتر به آن بخشیدهاست. همانند پلاسما در میزکار در این توزیع نیز دو قالب نسیم «Breeze» روشن و تیره نصب شدهاند که به همراه قالب قدیمی اکسیژن قابل استفاده هستند. علاوه بر اینکه در آینده نزدیک امکان نصب قالبهای دیگر به شکل سفارشی نیز به پلاسما موبایل افزوده خواهد شد.
یکی از برتریهای میزکار کیدیای همواره قابلیت سفارشیسازی بالای آن بودهاست که در پلاسما ۵ نیز این نکته حفظ شدهاست و قرار است در نسخههای بعدی نیز بهبود یابد. امکاناتی مثل تغییر ظاهر کاربری بر اساس قالب دلخواه، امکان تغییر نقشکهای میزکار و تنظیم زبان و تاریخ سیستم و … امکاناتی هستند که در این نسخ و یا نسخههای آینده به این میزکار افزوده خواهند شد.
نرم افزاری که برای نمایش تصاویر استفاده شدهاست؛ نرمافزار کوکو «Koko» نام دارد که از ظاهری ساده و در عین حال پر امکاناتی برخوردار است. به عنوان مثال میتوانید تصاویر را بر اساس سال تاریخ، برچسب و مکانی که تصاویر ثبت شدهاند؛ مرتب کرده و یا آنان را ویرایش کنید. در مقام مقایسه، کارایی این نرمافزار تقریبا مشابه نرمافزارهای گالری در اندروید و نرمافزار پیش فرض نمایش تصویر در اوبونتو تاچ است که ابزار مذکور در این میزکار توسط کیوت ۵ و چارچوب کاری کیدی۵ نوشته شدهاست. نرمافزارهای کاربردی دیگری مانند «Ofone» و «Telepathy» برای استفاده در پلاسما موبایل ارتباطات اینترنتی در نظر گرفته شدهاند. در آخر با وجود امکان نصب و استفاده از تمامی نرمافزارهای سیستمعاملهای متنباز و مبتنی بر لینوکس فعلی همانند اوبونتو تاچ و …، توسعهدهندگان کیدیای در حال کار روی اجرای نرمافزارهای اندروید در این تصویر پلاسما موبایل خود هستند تا کاربران به راحتی بتوانند از این میزکار استفاده کنند.
استفاده از نرمافزارهای اندروید باعث جلب بیشتر افراد به این توزیع خواهد بود؛ همچنین به دلیل اینکه برخی نرمافزارهای محبوب برای اندروید دارای معادلی در متنباز آزاد در گنو/لینوکس نیستند؛ اگر از نرمافزارهای سیستمعامل اندروید در توزیعهایی چون اوبونتو تاچ و پلاسما موبایل و حتی فایرفاکس اواس پشتیبانی شود؛ کاربران بیشتری جذب سیستمعاملهای متنباز / آزاد خواهند شد.
اگر بررسی پلاسما موبایل در این مطلب باعث شدهاست که به پلاسما موبایل علاقهمند شوید؛ و قصد استفاده از این میزکار را در گوشی هوشمند خود دارید؛ باید یکی از این دو گوشی گوشیهای ذکر شده در بالا را در اختیار داشته باشید؛ یا اینکه از طریق راهنماهای غیر رسمی و با مسئولیت خودتان این توزیع را در گوشی هوشمند خود نصب کنید. گفتنی است استفاده از رام غیر رسمی و حذف سیستمعامل و یا روت کردن گوشی باعث حذف ضمانتنامه گوشی خواهد شد و خدمات پس از فروش گوشی از بین خواهد رفت. نصب این توزیع به صورت رسمی برای این دو گوشی هوشمند (نکسوس ۵ و وانپلاس وان) ، در پایگاه اینترنتی پلاسما موبایل به شکل کامل تشریح شده است.
کاربران گوشیهای نکسوس ۵ و وانپلاس وان همانطور که ذکر شد با استفاده از راهنمای موجود در این صفحه قادر به نصب این توزیع هستند.
تماشای معرفی پلاسما موبایل به صورت ویدیو؛
[aparat id=”75MIR”]