ممکن است دیگر قادر به نصب توزیع محبوب گنو/لینوکس خود در لپ‌تاپی بهره‌مند از ویندوز ۱۰ نباشید، فقط به خاطر یک برچسب!
به‌طور خاص برچسب «طراحی‌شده برای ویندوز ۱۰». مایکروسافت این برچسب‌ها را برای همه ارسال نخواهد کرد. آن‌ها باید به‌دست آورده شوند و مایکروسافت مثل یک معلم دبستان، فهرستی از قوانین و مقررات را برای شرکت‌ها در نظر گرفته است تا مشخص کند چه کسانی برچسب صدآفرین را دریافت می‌کنند.
این قوانین ممکن است نصب توزیع‌های خاصی از گنو/لینوکس را روی رایانه‌های جدید غیرممکن کند. به طور خاص قوانین وضع شده حول محور «راه‌اندازی امن»!
گیج شده‌اید؟ خشمگین هستید؟ بیایید این موارد را تشریح کنیم.
UEFI و ویژگی راه‌اندازی امن چیست؟
بدون شک کاربران باسابقه رایانه با مفهوم BIOS آشنایی دارند. اما این فن‌آوری مدت‌ها است که قدیمی شده است. در اینجاست که اکثر لپ‌تاپ‌های امروزی از فن‌آوری جدیدی بانام UEFI (رابط میان‌افزار توسعه‌پذیر متحد) بهره می‌برند. در این مقاله نمی‌خواهیم توضیح دهیم که UEFI چیست، ولی به‌طور خلاصه UEFI یک میان‌افزار است که با نصب روی برد اصلی، سیستم‌عامل را قادر می‌سازد تا با سخت‌افزار شما صحبت کند. از دید یک کاربر عادی، این فن‌آوری بسیار بهتر از تکنولوژی قدیمی BIOS بوده و از ویژگی‌های بیشتری نیز برخوردار است.
هنگامی‌که رایانه خود را روشن می‌کنید، این UEFI است که تصمیم می‌گیرد کدام سیستم‌عامل قرار است اجرا شود. یکی از ویژگی‌های UEFI، راه‌اندازی امن نام دارد. که تنها اجازه اجرا به سیستم‌عاملی را خواهد داد که به امضای دیجیتال خاصی همراه شده باشد. ویندوز ۱۰ به‌طور طبیعی از پیش دارای چنین امضای معتبری خواهد بود. همچنین برخی توزیع‌های معروف گنو/لینوکس مانند اوبونتو، فدورا، و اپن‌سوزه نیز دارای چنین امضایی خواهند بود. اما عمده توزیع‌های گنو/لینوکس؛ امضایی را در اختیار ندارند. به‌عنوان‌مثال توزیع محبوب لینوکس مینت ۱۷؛ در دستورالعمل نصب خود به نکته زیر اشاره‌کرده است:
اگر رایانه‌تان از راه‌اندازی امن استفاده می‌کند، این ویژگی را خاموش کنید!
مشکل: راه‌حل خاموش کردن این قابلیت در قسمت تنظیمات راه‌اندازی و قرار دادن سامانه بر روی حالت قدیمی، ممکن است در رایانه‌های جدید ممکن نباشد!
چرا کاربران گنو/لینوکس از این موضوع ناراحت هستند؟
راه‌اندازی امن مسئله جدیدی نیست. درگذشته و در زمان عرضه ویندوز هشت نیز مایکروسافت از آن پشتیبانی می‌کرد. کاربران گنو/لینوکس نیز در آن زمان جنجال زیادی را به راه انداختند. برای ویندوز هشت، اگر سازندگان کامپیوتر می‌خواستند از برچسب ویندوز هشت استفاده نمایند. ویندوز هشت به راه‌اندازی امن نیاز داشت.
این رفتار جامعه نر‌م‌افزار آزاد را علیه مایکروسافت شوراند. مایکروسافت با مواجه شدن با چنین واکنش تندی، قانون جدید را اضافه کرد که در آن کاربر باید بتواند راه‌اندازی امن را خاموش کند. در هر حال این موضوع، نصب دیگر سیستم‌عامل‌ها را بسیار خسته‌کننده می‌کرد. کاربران نیاز داشتند تا وارد فهرست راه‌اندازی شده و گزینه‌ی راه‌اندازی امن را خاموش نمایند. اما نصب سیستم‌عامل‌های دیگر هنوز ممکن بود.
ولی اکنون بر اساس گزارش پایگاه وب Ars Technica، مایکروسافت به سازندگان رایانه این پیام را داده که می‌توانند گزینه غیرفعال کردن راه‌اندازی امن را حذف کنند. شایان‌ذکر است مایکروسافت شرکت‌هایی مثل اچ‌پی، لنوو و… را از نصب توزیعی مثل لینوکس مینت منع نکرده است. اما همان‌طور که در مقاله‌ی Ars Technica آمده است:
با این روند ممکن است با سازنده‌هایی روبه‌رو شویم که ماشین‌هایشان هیچ راه آسانی برای نصب سیستم‌عامل‌های خودساخته یا هر سیستم‌عامل دیگری که امضای رقمی مناسب را ندارد، ارائه ندهند.
این کار می‌تواند کاربران توزیعی مانند لینوکس مینت را که امضاها یا راه دررویی را برای این ویژگی ارائه نمی‌کنند، از چنین رایانه‌هایی بی‌بهره کند.
آیا این پایان گنو/لینوکس میزکار است؟احتمالا نه!
منادیان نابودی را نادیده بگیرید؛ این موضوع به‌تنهایی گنو/لینوکس میزکار را نمی‌کشد! جامعه کاربری گنو/لینوکس همواره وفادار و توسعه‌دهندگانش نیز در پیدا کردن راه‌حل‌های جدید بسیار باهوش هستند. به‌علاوه، بعید است تمام تولیدکنندگان تصمیم بگیرند پشتیبانی از نصب دیگر سیستم‌عامل‌ها را کاملاً از بین ببرند. با این وجود حتا اگر توسعه‌دهندگان نتوانند راه رودررویی پیدا کنند، به احتمال زیاد می‌توانید دستگاهی را بیابید که گزینه راه‌اندازی امن روی آن اختیاری است.
می‌توان گفت فعال بودن راه‌اندازی امن به‌صورت پیش‌گزیده و ناتوانی در خاموش کردن آن، یک مانع جدید دیگر بر سر راه کاربران جدید است که بتوانند گنو/لینوکس را امتحان کنند. به‌شخصه نگران سرنوشت دیسک‌های زنده محبوبم هستم که روش مرسومی برای امتحان توزیع‌های گنو/لینوکس توسط کاربران جدیدند. ایمن‌ها معمولاً توسط تیم‌های کوچکی تهیه می‌شوند و بعید است بتوانند کلیدی خریداری کنند. آیا ممکن است روی برخی لپ‌تاپ‌ها قابل‌اجرا نباشند؟
اگر بله این امر منجر به ایجاد محدویت‌های بسیاری برای کاربران ویندوز نیز می‌شود، زیرا دیسک‌های زنده، حتا اگر نخواهید گنو/لینوکس نصب کنید نیز می‌توانند بسیار مفید باشند. برای مثال می‌توانید با دیسک زنده‌ی اوبونتو، ویروس‌های ویندوز را بکشید، یا پارتیشن‌هایتان با پارتدمجیک مدیریت کنید، ولی نه در صورتی که این توزیع‌ها قادر به راه‌اندازی نباشند!
در کوتاه‌مدت، اگر می‌خواهید از دیسک زنده یا توزیع گنو/لینوکسی استفاده کنید که از راه‌اندازی امن پشتیبانی نمی‌کند، باید پیش از حرید هر رایانه‌ای، زمان بیشتری را صرف بررسی آن کرده و به این نکته توجه کنید که آیا راه‌اندازی امن در آن رایانه می‌تواند خاموش شود یا نه؟ در درازمدت ممکن است راه دررویی برای این مشکل پیدا شود، ولی تا آن زمان نمی‌توان پیش‌بینی کرد که این راه‌ها چه گونه خواهند بود.
مایل هستم بدانم نظر شما در رابطه با راه‌اندازی امن چیست و آیا کاربران لازم است در این مورد نگران باشند؟ یا این که تصوّر می‌کنید این موضوع چندان هم اهمّیتی ندارد؟ با ارسال نظرات و پاسخ‌هایتان درباره تمام این مسائل، ما را از نظرات خود آگاه سازید.