هفتمین دوره جشنواره لینوکس امیرکبیر که جزو معدود رویدادهای دو روزه لینوکسی در سطح کشور است طی روزهای 24 و 25 اردیبهشت ماه امسال در دانشگاه امیرکبیر برگزار شد. برای این جشنواره کارگاه‌های متعدد تخصصی و مقدماتی و نیز ارائه‌های مختلفی تدارک دیده شده بود. دکتر بهادر بخشی ارائه دهنده کارگاه تخصصی هسته لینوکس (Linux Kernel) در این جشنواره جزو معدود اساتیدی است که با دنیای لینوکس ارتباط خوبی دارد. با او درباره این جشنواره گفتگو کردیم…
همایش لینوکس امیرکبیر چه اهمیتی برای جامعه دانشگاهی و به خصوص دانشگاه امیرکبیر می‌تواند داشته باشد؟
اهمیتش که می‌تواند خیلی زیاد باشد اما مهم این است که چه استقبالی از این جشنواره می‌شود. برداشتی که در این چند سال از جشنواره داشتم این است که بچه‌های کارشناسی ارشد آن قدر‌ها به این جشنواره اهمیت نمی‌دهند درصورتی که خیلی برایشان باید مهم باشد. چون چیزی که بچه ها عمدتا به خاطر آن به این جشنواره می‌آیند بیشتر شاید یک آشنایی اولیه با لینوکس است و اکثرا بچه های کارشناسی هستند؛ در صورتی که هر چقدر که مقطع تحصیلیشان بالاتر میرود من فکر می‌کنم که اهمیت این جشنواره خیلی بیشتر می‌شود.
این که در کل چه اهمیتی دارد، همان طور که طی ارائه‌ام در مراسم افتتاحیه اعلام کردم، در مقاطع تحصیلی تکمیلی تقریبا همه چیز به نوعی داخل لینوکس است. هر چقدر که به سمت کاربری‌های حرفه‌ای تر می‌‌روید – مثلا برای Super Computing و یا چیز های مشابه – لینوکس است که حرف اصلی را می‌زند.
این که برای «کاربری‌های حرفه‌ای تر لینوکس حرف اصلی را می‌زند» آیا در جامعه دانشگاهی ایران جا افتاده؟
نه خیلی. خب چون اکثر افرادی که با دانشگاه و محیط آن درگیر هستند، بیشتر کارهای تحقیقاتی می‌کنند و در پی انجام کارهایی با Microsoft Office و یا ابزار های مشابه هستند که یافتن مشابه این چنین نرم‌افزار هایی در لینوکس سخت است. من خودم تمام ارائه‌هایم را روی سیستم عامل ویندوز درست می‌کنم چون هنگامی که با LibreOffice بازشان می‌کنم کلا همه چی بهم می‌ریزد!
در سطح ایران چه همایش‌های مشابهی را می‌شناسید که توانسته باشند موفق عملکرده باشند؟
من در سال گذشه از دانشگاه خواجه نصیر خبر داشتم که فکر کنم با یک ماه فاصله از ما برگزار می‌شد. از جزئیاتش خبر نداشتم ولی حداقل از روی سایتش و اطلاعاتی که آن جا بود به نظرم بهتر از همایشی بود که در امیرکبیر برگزار می‌شد؛ هم تعداد ارائه هایی که آن جا بود بیشتر بود و هم اطلاع‌رسانی بهتری داشت. در دانشکده خودمان سال‌های قبل بچه‌ها خیلی زودتر شروع می‌کردند. سال اول یادم است که از حوالی مهر و آبان بچه‌ها شروع به کار کردند. الان ولی نمیدانم چه شده شاید دغدغه و کار بچه‌ها زیاد است، ولی بچه‌ها دیرهنگام به این فکر می‌افتند که موضوع و ارائه‌دهنده پیدا کنند.
خودِ من مثلا اگر از مهر ماه مطلع شوم که قرار است اردیبهشت ماه این چنین ارائه‌ای داشته باشم، در این مدت می‌توانم به جشنواره فکر کنم و بیشتر وقت بگذارم؛ ولی دو، سه هفته مانده به جشنواره که به من اطلاع داده می‌شود، خب طبیعتا آن چنان که باید، نمی‌توانم وقت بگذارم. من فکر می‌کنم که اگر کمی برای خود بچه ها جا افتاده‌تر باشد که هر ساله این جشنواره قرار است برگزار شود پس چه بهتر که کارها را به موقع انجامش دهیم، وضع خیلی بهتر می‌شود.
پس به نظر شما این جشنواره از لحاظ اجرایی دارای ضعف بود؟
هم از لحاظ اجرایی و هم اینکه پارسال که من وب‌سایت دانشگاه خواجه نصیر را که می‌دیدم، تعداد ارائه‌هایش بیشتر بود و فکر می‌کنم که مطالب بیشتری را مورد پوشش قرار می‌داد.
یکی دیگر از مشکلات این همایش این است که کاملا از جامعه اصلی متن‌باز ایران جداست. یعنی اگر شما خواجه نصیر را دیده باشید، اکثر آدم‌هایی که آنجا بودند این جا حاضر نیستند. چرا این چنین اتفاقی می‌افتد؟
من فکر می‌کنم، این برمی‌گردد به تیم اجرایی برنامه. اگر از اول به این فکر باشند که می‌خواهیم چند نفر دیگر از جاهای دیگر هم بیاوریم، خب امکان هماهنگی آن هست. ولی وقتی که زمان می‌گذرد و دیر می‌شود، طبیعتا هماهنگی این کار نیز سخت‌تر است. من در کل اگر بخواهم به مشکل خاصی در این جشنواره اشاره کنم، دیر شروع کردن کارها و هماهنگی های این جشنواره توسط دوستان اجرایی بود. اگر کمی زودتر شروع کنند، می‌شود هم با افراد بیشتری هماهنگ کرد و هم ارائه دهندگان آماده تر هستند.
مشکل دیگری که من می‌بینم این است که هرسال موضوعات و مطالب بعضی از ارائه‌ها سلیقه‌ای می‌شوند. البته خوب است که ارائه‌ها پویا باشند ولی شاهد این هستیم خیلی از موضوعات پوشش داده نمی‌شوند.
خودتان در ارائه‌های روز اول جشنواره شرکت داشتید؟
خیر. بر اساس کلیاتی که از بچه‌ها شنیده بودم استنباط کردم. در سال های گذشته روی بعضی از مباحث هم چون Compile و FileSystem بیشتر تمرکز می‌شد و من خودم اعتقادم این است که در قسمت FileSystem حتما باید ارائه‌ای باشد. بدون دانستن این که مثلا در فایل سیستم لینوکس چه خبر است یا این که etc چیست و امثال این‌ها، فرد در لینوکس گم است. من فکر می‌کنم این‌ها یکی از چیزهایی هستند که حتما باید باشد و در دوره های اول و دوم جشنواره هم داشتیم.
شاید خیلی بهتر است که یک چارچوب اصلی داشته باشیم و بگوییم که این چند موضوع را همیشه پوشش می‌دهیم و در کنار این‌ها دو یا سه موضوع دیگر نیز پوشش داده شود. مثلا یک سال درباره این که چطور امکان دارد که بازی های معروف را روی لینوکس اجرا کرد ارائه ای داده شد.
جایگاه لینوکس بین اساتید چطور است؟ چه این دانشگاه و چه دانشگاه‌های دیگر که می‌شناسید.
من تا جایی که می‌شناسم زیاد استفاده‌ای از این سیستم عامل نمی‌کنند. اگر با خودشان هم صحبت کنید متوجه می‌شوید که زیاد اهمیتی نمی‌دهند. به اهمیتش که باید باشد و بسیار به درد می‌خورد همگی اذعان دارند ولیکن چیزی که من خودم بین همکاران دیده‌ام این است که اکثرا با ویندوز کار می‌کنند.
یعنی به خاطر سختی ترک عادت این گونه است؟
هم چیزی که شما گفتید و هم این که به نوع کارشان هم برمی‌گردد، چون همان طور که گفتم اکثر هیئت علمی ها عمدتا کار مستندسازی انجام می‌دهند، مقاله و ارائه حاضر کردن و این‌جور چیز ها که خب شاید LibreOffice و OpenOffice چیز خوبی نباشند. یکی از عامل‌ها می‌تواند این موارد باشند. من خودم یک ماشین مجازی ویندوز فقط برای Office و کارهای مربوطه دارم.
بهترین قسمت این جشنواره کدام بخش‌هایش می‌تواند باشد؟
امسال من فکر می‌کنم ارائه‌هایی که در نظر گرفته بودیم، موضوعاتی داشتند که همه مردم دنیا به نحوی با آنها درگیرند و اگر به گوششان بخورد خوب است. از جمله بحث‌های لایسنس و کپی‌رایت، کارگاه پایتون که جایگاه خوبی دارد. هر سال این بحث به میان می‌آید که کلا زبان C را در دانشگاه ها جمع کنیم و به جای آن درس مبانی کامپیوتر را با Python ارائه دهیم. در دانشگاه شریف هم از بین چهار یا پنج گروه مبانی، معمولا یک یا دو تا از آنها Python هستند. ما نرفتیم سمت این بحث، شاید یک مقدار مربوط به عدم پیگیری ما مدرسان باشد. بعضی ها هم به مصوبه وزارت علوم پایبندند و نمی‌خواهند از قوانین دوری کنند.
یعنی دانشگاه شریف با این کار از قوانین دور شده؟
بستگی به این دارد که شما چگونه به قوانین نگاه کنید. شریف از همان اول می‌گفت که ما خودمان بهتر از وزارت علوم می‌توانیم تصمیم‌گیری کنیم. مثلا درس ساختمان داده آن جا سال‌های سال متفاوت بود با چیزی که در این جا درس داده می‌شد. این جا این گونه است که یک درس داریم به نام طراحی الگوریتم و یک درس دیگر داریم به نام ساختمان داده‌ها، آنجا هر دوی این درس تحت عنوان ساختمان داده ها ارائه می‌شد. ما خودمان در دانشگاه شریف که دانشجو بودیم دو درس مبانی علوم کامپیوتر داشتیم. علوم کامپیوتر 1 و 2؛ ربطی هم به برنامه‌نویسی نداشتند این دو درس.
خیلی دور نشویم از بحث، در مورد این دوره من فکر می‌کنم که ارائه ها و کارگاه Python نقاط قوت جشنواره بودند.
به نظرتان برگزاری یک کنفرانس تخصصی متن‌باز به جای این جشنواره می‌تواند مفیدتر باشد؟
به نظر من اگر همین سیستم را بهبود دهیم بهتر و تاثیرگذار تر از یک کنفرانس خواهد بود. چون در کنفرانس خب یک سری مقالات می‌آید و در کنارش خب کارگاه ها هم هستند ولی میزان حجم کاریش بسیار زیاد است و کار یک گروه نیست و کل دانشکده باید در پشت این قضیه باشند و ممکن است نهایتا هم خروجی آن چنانی نداشته باشد. ولی خب اگر چند کارگاه شسته رفته با افراد خبره و با اعلان قبلی خوب برگزار شود و طوری باشد که فقط به امیرکبیر محدود نباشد خیلی خوب می‌شود.
چند سالی بچه‌ها اسم این جشنواره را ملی گذاشتند، ولی خب اگر باهم رو راست باشیم آن چنان هم ملی نبود. کار دارد که یک چیزی ملی شود.
ولی خب حداقلش این است که یک جنب و جوشی به بچه‌ها می‌دهد ولی خب جای کار زیادی دارد و به نظر من اگر بچه‌های کارشناسی ارشد علاقه‌مند‌‌‌‌‌‌تر بشوند خیلی بهتر است.
متاسفانه انجمن علمی آن چنان از پتانسیل بچه‌های کارشناسی ارشد استفاده نمی‌کند. مثلا بچه‌های دکترا هر کدام در حوزه‌ای کار می‌کنند، اگر بشود از چندین نفر آنها خواست که یک ارائه بدهند چیزی در حدود چهل ارائه در یک سال می‌توان داشت.