چه شد به این نتیجه رسیدید که مرکز ملی توسعه و به کارگیری نرم‌افزارهای بومی و آزاد متن‌باز باید تاسیس شود؟
بحث مهاجرت به نرم‌افزارهای بومی و آزاد/متن‌باز و مستقل از بستر، در اسناد بالا دستی متعددی به طور مستقیم یا غیرمستقیم مورد اشاره قرار گرفته است. مثل سند چشم‌انداز ایران در افق ۲۰ سال آینده، قانون برنامه چهارم توسعه کشور، قانون پنجم توسعه که الان هم در برنامه پنجم قرار داریم، سند نظام جامع فناوری اطلاعات کشور، آیین‌نامه اجرایی فعالیت‌های کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات کشور یا همان طرح تکفا، برنامه جامع توسعه تجارت الکترونیک کشور و از همه مهم‌تر مصوبه شماره هیأت محترم دولت است که در آن به صراحت بحث مهاجرت کشور و دستگاههای اجرایی به نرم‌افزار بومی و متن‌باز ابلاغ شده است. پیرو این مصوبه، وزیر وقت ارتباطات و فناوری اطلاعات بخشنامه‌ای را تهیه و به کلیه دستگاههای اجرایی ابلاغ کردند که در آن فرآیند مهاجرت و نحوه عملکرد دستگاه‌ها تشریح شده بود. پیرو ابلاغ این مصوبه باید مرکزی ایجاد می‌شد که بتواند این قوانین را در کشور پیاده‌سازی کند. در اصل، دستور تشکیل این مرکز از سال ۹۰ داده شد. پس توسط ریاست وقت سازمان، دستور تشکیل آن داده شد، پس از این‌که کارهای اولیه تشکیل مرکز انجام شد در تاریخ ۹۲/۳/۲۲ مرکز ملی توسعه و بکارگیری نرم‌افزارهای بومی و آزاد/متن‌باز ایران با حضور وزیر وقت ارتباطات و فناوری اطلاعات و وزیر دفاع رسما افتتاح گردید.
این مصوبه شامل چه بندها و مفادی بود و چگونه فرآیند مهاجرت را شرح می‌داد؟
مصوبه دارای سه بند است که در آن تعدادی از دستگاههای اصلی، از جمله وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت آموزش و پرورش، وزارت علوم تحقیقات و فناوری، وزارت اطلاعات، نهاد ریاست جمهوری و دستگاههای دیگر مخاطب این مصوبه قرار گرفته‌اند.
بند اول این مصوبه حمایتی است یعنی دستگاههای نامبرده موظف شده‌اند که از طرح‌های پژوهشی و تولیدات دانشگاه‌ها و موسسات غیردولتی که در زمینه تولید نرم‌افزارهای بومی در چارچوب ضوابط وزارت ارتباطات فعالیت می‌کنند، حمایت کنند. یعنی این‌قدر این موضوع مهم است که اولین بند مصوبه دولت در راستای حمایت از شرکت‌های پژوهش محور، تولید داخلی محور و بومی محور است.
بند دوم بند امنیتی است که بر می‌گردد به استخراج شاخص‌های امنیتی و اعلامش توسط وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات که باید با همکاری وزارت اطلاعات انجام شود.
بند سوم بند بخش عملیاتی مهاجرت دستگاههای اجرایی کشور است. یعنی پس از این‌که وزارت ارتباطات فهرست نرم‌افزارهای بومی را اعلام کرد باید نسبت به جایگزینی نرم‌افزارهای بومی در دستگاههای اجرایی در سامانه کارساز عملیاتی‌شان اقدام شود. یعنی دستگاههای اجرایی باید نرم‌افزارهای بومی را در سیستم‌هایشان جایگزین نرم‌افزارهای پایه انحصاری کنند و در عین حال طی بازه زمانی ۵ سال فرصت دارند که از نرم‌افزارهای کاربردی مبتنی بر زیرساخت‌های انحصاری و وابسته به بستر به نرم‌افزارهای غیرانحصاری و مستقل از بستر مهاجرت کنند.
ساختار سازمانی مرکز توسعه به چه شکل است و از چه اداراتی تشکیل شده است؟
در ساختار سازمان فناوری اطلاعات ایران این مرکز تحت عنوان اداره کل مدیریت و توسعه نرم‌افزارهای بومی و آزاد/متن‌باز تعریف شده است که از ۶ اداره تشکیل می‌شود. شامل اداره ترویج مهاجرت به نرم‌افزارهای بومی، اداره نظارت بر توسعه سامانه‌های پایه، اداره نظارت بر توسعه سامانه‌های کاربردی، اداره حمایت از تولیدات بومی و صادرات محصولات نرم‌افزاری، اداره مخازن و بسته‌های نرم‌افزاری و در نهایت اداره ارزیابی محصولات و خدمات نرم‌افزاری. هر کدام از ادارات مسئولیت‌های خاص خودشان را دارند. پس الان مرکز متولی پیگیری بحث مهاجرت کشور است که در این زمینه تصویب و ابلاغ شده است.
از نظر شما چرا باید به نرم‌افزارهای متن‌باز مهاجرت کنیم؟
یکی به خاطر مستندات قانونی است که خدمتتان عرض کردم. یعنی این‌قدر مستندات قانونی و محکم وجود دارد که عملا تایید می‌کند که ما تحت هر شرایطی باید به سمت استفاده از نرم‌افزارهای بومی، آزاد، متن‌باز و مستقل از بستر برویم. پس قانون است.
دوم مزایایی که از جنبه اقتصادی، امنیت، اشتغال و صادرات وجود دارد. طبق تحقیقاتی که گروه‌های دانشگاهی ما کردند اگر بخواهیم روزی حق لایسنس سیستم‌عامل‌های ویندوزی دستگاههای دولتی را بدهیم سالانه تقریبا باید ۷/۵ میلیارد دلار پول بدهیم. پولی که در ازای آن چیز جدیدی به ما نمی‌دهند یعنی اصلا اینطور نیست که با این پول ویندوز جدیدی بدهند که قابلیت مازادی بر ویندوز الان داشته باشد. در بخش کاربران خانگی مردم باید سالی بیش از ۱۲ میلیارد دلار پول بدهند و تازه هر موقع اراده کنند هکمان می‌کنند، به ما حمله می‌کنند و اراده بکنند اطلاعاتمان را می‌برند و هیچ کاری هم نمی‌توانیم بکنیم. ما این پول را از کجا بدهیم؟ داریم بدهیم؟ تا به حال ندادیم. البته که همین الان هم خیلی از دستگاههای اجرایی دارند حق لایسنس را می‌خرند ولی طبق اخباری که ما داریم خیلی دیر نیست که مجبور شویم همه این پول را بدهیم، تازه اگر بابت گذشته جریمه‌مان نکنند. ما برای وضعیت حالمان باید سالانه جمعا ۲۰ میلیارد دلار پول بدهیم. اصلاً ما را به مشکل می‌اندازد.
شما ببینید الان دولت سر پرداخت رایانه‌ها چقدر به مشکل می‌خورد. ببینید میزان پرداخت رایانه‌ها در ماه و در سال چقدر می‌شود که الان هر دولتی را به مشکل می‌اندازد. حالا اگر ما سالی ۲۰ میلیارد دلار هم بخواهیم پول نرم‌افزار بدهیم چه به روز این مملکت می‌آید. من درآمد نفتمان را نمی‌دانم، اما واقعا این‌قدر هست؟ اگر این‌قدر هم باشد که هرچه نفت استخراج می‌کنیم و می‌فروشیم باید پول حق لایسنس بدهیم. این فاجعه وابستگی ما را در این قضیه می‌رساند.
در بعد امنیتی ما کم دچار لطمه نشدیم. کم به ما حمله نکردند. ویروس استاکس‌نت و فلیم را فرستادند، حملاتی که به بعضی از دستگاههای اجرایی ما کردند که اسم نمی‌برم. ضرباتشان کم نبوده و باز هم ادامه دارد. لحظه به لحظه دارند حمله می‌کنند منتهی توسط بچه‌های متخصص دفع می‌شود.
در بعد اشتغال، میزان اشتغال‌زایی خیلی زیادی ایجاد خواهد کرد. وقتی که شما بازار تولید نرم‌افزارهای بومی را در این مملکت وسیع و گسترده بکنید و جلوی نرم‌افزارهای وابسته و قفل‌دار و خارجی را بگیرید و بروید به سمت بومی‌سازی، چه حجم اشتغالی ایجاد می‌کند؟ میزان سرمایه لازم برای اشتغال‌زایی در این حوزه یک بیستم میزان سرمایه لازم برای اشتغال‌زایی در دیگر حوزه‌ها است. حداقل هزینه اشتغال برای هر نفر را ۱۲۰ میلیون تومان برآورد کرده‌اند که برای نرم‌افزارهای متن‌باز به ۲۰ میلیون تومان کاهش پیدا کرده است. ۵ هزار نفر در سال شغل پایدار و مولد می‌توانیم ایجاد کنیم. میزان درآمدزایی‌اش ۳۰۴ برابر هزینه‌هایی است که در این حوزه می‌شود. من چند عدد گفتم که امیدوارم کسی معترض نشود.
مزیت بعدی صادرات نرم‌افزارهای تولید داخل است. اگر در این فضا برویم چقدر ارزآوری می‌توانیم داشته باشیم؟ یعنی ما اگر این حمایت را در حوزه صادارت نرم‌افزار از شرکت‌های داخلی انجام دهیم، درآمد ما از درآمد نفتمان اگر بیش‌تر نشود کم‌تر نخواهد بود. یعنی به جای طلای سیاه، طلای نرم‌افزاری خواهیم داشت.
مرکز یا همان اداره کل، بودجه تصویب شده‌ای برای این موضوع دارند؟
بودجه در راستای برنامه‌هایی که تعریف شده در سازمان مصوب شده و در بازه‌های زمانی خودش برنامه‌ها اجرا می‌شود و بودجه‌ها ابلاغ می‌شود.
مرکز تا کنون چه فعالیت‌هایی را برای رسیدن به اهدافش انجام داده است؟
در حوزه سامان‌دهی مهاجرت، ما حمایت مالی و معنوی از طرح سیستم‌عامل بومی «زمین» را انجام دادیم که با مشارکت مرکز تحقیقات مخابرات انجام شده است. تدوین، پیگری و به تصویب رساندن آیین‌نامه حمایت از توسعه و به کارگیری نرم‌افزارهای بومی در دولت بوده است. راه‌اندازی پورتال اطلاع‌رسانی و شبکه اجتماعی متن‌باز ایران به نشانی opensourceiran.ir بوده. تشکیل کمیته راهبری مهاجرت به نرم‌افزارهای بومی و آزاد/متن‌باز بوده. تشکیل کمیته راهبری حمایت از اجتماعات کاربری که دیگر وقتی بحث متن‌باز می‌شود اجتماعات کاربری به عنوان متولیان اصلی مطرح هستند.
در حوزه آموزش اقدام‌های خیلی زیادی انجام دادیم از جمله تاسیس مرکز «آزمون ناما» با هدف احراز صلاحیت اشخاص حقیقی و حقوقی فعال در حوزه متن‌باز در کشور و ارائه گواهینامه مرکز آزمون به آن‌ها. ما آمدیم برای این‌که افرادی را که در حوزه نرم‌افزارهای متن‌باز فعالیت‌هایی داشتند،شناسایی کنیم، سامان‌دهی کنیم و هم ارزیابی دانششان را انجام بدهیم، این مرکز آزمون را راه‌اندازی کردیم. صرفاً برگزار کننده آزمون است و در حال حاضر کارگزار آزمونش هم دانشگاه صنعتی شریف است که متناسب با دوره‌هایی که تعریف شده به طور مثال لینوکس مقدماتی یا پیشرفته، مدیریت شبکه و… سرفصل‌های آموزشی و آزمون می‌دهند و با کسب نمره حد نصاب، گواهینامه تأیید صلاحیتی با هلوگرام مشترک سازمان و دانشگاه صنعتی شریف می‌گیرند که از اعتبار بالایی برخوردار است.
دیگر کارهایی که انجام دادیم اطلاع رسانی و ترویج از طریق صدا و سیما بوده. برنامه‌های متعددی را سعی کردیم تولید و پخش کنیم. برنامه صفر و یک، خبر ۲۰ شبکه چهار و برنامه‌های دیگر. از اقدامات دیگر مرکز، تدوین و ارسال دوره‌های آموزش کارکنان دولت در حوزه نرم‌افزارهای بومی آزاد و متن‌باز به معاونت توسعه سرمایه انسانی ریاست جمهوری، تدوین راهنماهای لازم برای مهاجرت سامانه‌های کارساز به متن‌باز، راه‌اندازی سیستم‌های ویکی به رای ثبت پژوهشها، ایجاد بانک اطلاعاتی متخصصین متن‌باز است. در نمایشگاه‌های متعددی از جمله الکامپ، تلکام، رسانه‌های دیجیتال، کتاب و غیره نیز شرکت کردیم. در همایش‌های متعدد در تهران و شهرستان‌ها شرکت کردیم و یا خودمان برگزار کردیم.
رویکرد دولت برای مهاجرت چیست و چه برنامه‌ای برای آن دارد؟
اصلی‌ترین رویکرد دولت به نظرم توانمندسازی بخش خصوصی در این حوزه است. این توانمندسازی می‌تواند به روش‌های مختلف انجام شود شما می‌بینید اولین بند مصوبه ۹۵۹ آیتم حمایتی است. این حمایت می‌تواند از طریق وام باشد. شرکت‌ها می‌توانند مشخصات نرم‌افزارها و طرح‌ها و پروژه‌های پژوهشی‌شان را به کمیته وام وجوه اداره شده در دستگاه‌ها ارائه کنند، آن‌ها متناسب با سطوح طرح و برنامه‌هایشان وام‌های حتی بلاعوض یا با بهره ۴ درصد هم می‌توانند بدهند. جهت ارائه و تولید نرم‌افزارهای مستقل از بستر می‌توانیم مشاوره‌های فنی بهشان بدهیم. به طور مثال ما می‌توانیم شرکت‌هایی که تولید کننده نرم‌افزارهای بومی و مستقل از بستر هستند را در سایت خودمان رسما معرفی کنیم. خب برای شرکت‌های خصوصی چه فرصتی از این بهتر که خود دولت مبلغ محصولات آن‌ها شود. در دستگاههای اجرایی که قرار است مهاجرت کنند و به طور مثال سیستم‌های اتوماسیون اداری‌شان را از وابسته به بستر تبدیل به مستقل از بستر کنند ما می‌توانیم شرکت‌های تولید کننده نرم‌افزار مورد نظرشان را بهشان معرفی کنیم.
ما ممکن است به این نتیجه برسیم که رسما بخش‌نامه کنیم و به تمام دستگاههای اجرایی ابلاغ کنیم که هرگونه استفاده از نرم‌افزارهای اداری وابسته به بستر ممنوع است. بزرگ‌ترین مشتری این نرم‌افزارها خود دولت است. پس اگر شرکت خصوصی خودش را همراه کند و حتی از دولت هم جلو بزند خیلی منتفع خواهد شد. اما اگر معدود شرکت‌های خصوصی خودشان را با این قضیه همراه نکنند و تغییری در تولیداتشان انجام ندهند، در یک بازه زمانی متأسفانه زمین خواهند خورد و خیلی دوام نمی‌آورند. شما می‌دانید در علم بازرگانی می‌گویند همیشه اولین‌ها برنده‌اند.
آیا در بحث مهاجرت یا تدوین این سندها نمونه‌ای از کشورهای دیگر بررسی شده؟ فراز و فرود‌هایشان دیده شده؟
در پروژه‌ای که با مراکز علمی، تحقیقاتی و دانشگاهی کشور تعریف شد برای تهیه سند راهبردی مهاجرت، اکثر کشورهای دنیا را بررسی کردند و تجربه کشورهای مختلف تحلیل شده است. آنچه الان به عنوان طرح مهاجرت ما در آمده ماحصل استفاده از تجربه کشورهای دنیا است و جالب است بدانید که دیگر دولت هیچ کشوری در دنیا از ویندوز و نرم‌افزارهای وابسته به بستر استفاده نمی‌کند و متاسفانه ما جزو آخرین‌ها هستیم. اکثر قریب به اتفاق کشورهای دنیا الان مهاجرت کرده‌اند. خود آمریکا که مایکروسافت در دل کشور آمریکا قرار دارد ۲ درصد از کاربران دولتی‌اش دارند از ویندوز استفاده می‌کنند. بعد ما کجا هستیم؟
یکی دو مورد از کشورهایی که بررسی شده‌اند را می‌توانید اسم ببرید که چه کشورهایی بودند و چه پارامترهایی از آن‌ها مدنظر بوده؟
مراکز متن‌باز مالزی، هند، پاکستان، آفریقای جنوبی، انگلیس، هنگ‌کنگ، آلمان، لهستان، فنلاند، اسلوونی، ژاپن، ایتالیا، برزیل، اسپانیا، مرکز نرم‌افزار متن‌باز آسیا.
آیا مثالی هم دارید که مثلاً کشوری در مهاجرتش چه خطایی داشته، به آن نتیجه مطلوبش نرسیده، تغییر مسیر داشته یا این‌که مثلاً به صورت موفق توانسته به سرانجام برساند؟
این سؤال خاص را مشاورمان یا مدیر پروژه‌ای که برای این عملیات تحقیقاتی قرار داد بسته باید جواب دهد، این قرار داد خروجی‌هایش بسیار زیاد بود ولی مطمئن هستم که هست. چون وقتی بررسی می‌کنند یقیناً به این‌ها رسیده‌اند .قطعا خطاهایی هم در برخی مناطق اتفاق افتاده. اما دلیلش عدم استفاده از تجربیات موفق بوده است. که ما در این مورد به استفاده از تجربیات موفق و نرفتن راهی که به خطا منجر شده اهتمام داریم.
بر اساس این سند راهبردی، زمان و بودجه‌ای بر آورد شده؟
ببینید بودجه متمرکزی بابت این قضیه در نظر گرفته نشده هر دستگاه اجرایی باید به طور مستقل برای خودش بودجه‌ای را لحاظ کند چون شرایط هر دستگاه با دستگاه دیگر فرق می‌کند. منتها کاری که ما باز می‌توانیم در این زمینه انجام دهیم این است که موافقت‌نامه‌های بودجه آی‌تی‌شان را در این زمینه تأیید بکنیم. زمان مهاجرت هر دستگاه هم یک چیز ثابتی نیست. باز متناسب با شرایط هر دستگاه زمان مهاجرتش فرق می‌کند.
زمان مهاجرت کلی دستگاههای دولتی مشخص است؟
مصوبه هیأت دولت بازه زمانی ۵ سال را دیده اما ما نمی‌خواهیم بگوییم که این ۵ سال وحی منزل بشود و ما عجله‌ای بکنیم که خدا نکرده طرح یک جایی به شکست بخورد ممکن است یک دستگاه را واقعاً نشود در ۵ سال مهاجرتش داد. هنوز نمی‌دانیم. ولی دستگاه‌هایی که الان دارند طرح مهاجرتشان را استخراج می‌کنند، بیایند ما متوجه می‌شویم که چه بازه زمانی را برای مهاجرت در نظر گرفتند.
در این مهاجرت آیا سازمانی موظف است که به صورت مستقیم با شما تعامل داشته باشد؟
کلاً وزارت ارتباطات طبق مصوبه، مدیریت و راهبری این قضیه را در دست دارد. و خود به خود دستگاههای اجرایی بخواهند یا نخواهند می‌بایست بیایند به سمت وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و به قول معروف طرف حساب مشورتی باشند. طرح مهاجرتشان را وقتی استخراج می‌کنند باید به ما بدهند کارشناسان و متخصصین ما بررسی می‌کنند، اشکالات و ایراداتش را استخراج می‌کنند، به تأیید سازمان ما که رسید و بعد از ابلاغ آن دستگاه طبق آن طرح اجرایی مصوب عملیات اجرایی مهاجرتش را انجام می‌دهد. به خاطر همین بخواهند یا نخواهند باید با ما در ارتباط باشند. چون متولی آی‌تی که کسی غیراز وزارت ارتباطات نیست.
آیا در برنامه سازمان و واحد یا مرکزی به عنوان پایلوت برای مهاجرت انتخاب شده که در عمل، مهاجرت شکل گرفته باشد؟
اولین جایی که مهاجرت کرد خود مرکز متن‌باز بود. یعنی بعد از افتتاح از همان ابتدا سیستم‌ها همه لینوکسی شد. یعنی ما غیراز یک ویندوز مجازی که سرورمان است و همه ما آن را به صورت مجازی داریم هیچ رایانه ای از ما ویندوز ندارد و داریم همزمان از سیستم‌های اتوماسیون اداری متن بسته هم استفاده می‌کنیم. مدلی را پیاده کردیم که این‌ها را توانستیم با هم داشته باشیم. این مدل مدلی است که در مرحله گذار مهاجرت به همه دستگاههای اجرایی داریم پیشنهاد می‌دهیم. پس از مرکز ما که خیلی موفقیت‌آمیز بود، نمی‌گوییم بدون اشکال و ایراد بود. الان دفتر فناوری اطلاعات ما به طور عملیاتی مهاجرت را در حوزه‌های مختلف پیاده می‌کند. ریاست محترم مرکز فناوری اطلاعات وزارت نیز اعلام آمادگی کرد که بحث مهاجرت وزارت خانه را شروع کند این از وزرات‌خانه ما که مهاجرتش را یکی دو سال است با خود مرکز شروع کرد. هیچ دستگاهی قرار نیست یک شبه مهاجرت کند بلکه مرحله به مرحله انجام می‌شود.
۳ استانداری، ۴ وزارت خانه تا الان مهاجرت‌هایشان را شروع کرده‌اند. ستاد مشترک ارتش با قدرت و سرعت دارد بحث را جلو می‌برد و خیلی خوب عمل کرده. پژوهشکده زلزله‌شناسی کشور. در لحظه‌ای که زلزله‌ای اتفاق می‌افتد اگر در همان لحظه دشمنان ما بخواهند شیطنت بکنند و هک کنند و حمله کنند اطلاعات درست داده نمی‌شود، حتی تشخیص این‌که در کدام نقطه کشور زلزله به وقوع پیوسته دیگر به راحتی میسر نیست. وزارت بهداشت جزو سردمداران و پیش قدمان مهاجرت کشور ما است. وزارت اقتصاد و دارایی و آموزش و پرورش به همین شکل.
در استان‌داری‌ها کسی هست که تعامل و فعالیت بیش‌تری داشته باشد؟ کدام شهر جامعه کاربری فعال‌تری دارد؟
زنجان. می‌دانید که از نظر ما لاگ زنجان قوی‌ترین لاگ کشور است. استانداری یزد حتی طرح پژوهشی مهاجرتش را به ما ارائه داد. استانداری فارس الان در حال آموزش نیروی انسانی‌شان هستند و طرح مهاجرتشان را آماده می‌کنند.
در مهاجرت بخشی از کار خارج محصول و در پشتیبانی است. آیا طرح حمایتی برای شرکت‌هایی که تولید ندارند اما پشتیبان یک محصول خارجی هستند هم وجود دارد؟
اگر بحث حمایت از شرکت‌های پشتیبانی‌کننده باشد باز طبق شرح وظایفمان باید حمایت کنیم. دستگاه‌هایی می‌آیند و می‌گویند ما مهاجرت کردیم و نیاز به یک شرکت خصوصی برای پشتیبانی داریم شما می‌شناسید به ما معرفی کنید. چه حمایتی از این بالاتر؟ شرکتی که ما اسمش را در سایت به عنوان شرکت پشتیبانی‌کننده و تولیدکننده و هر عنوان دیگری بیاوریم، یعنی معرفی‌اش کردیم. این مهر تأیید ما مثل همان نشان استانداردی می‌ماند که روی محصولات برای کیفیت و سالم‌بودن می‌خورد. ما هم که هر شرکتی را تأیید نمی‌کنیم باید از فیلترهای ما رد شود. ممکن است دستگاههای اجرایی خودشان نتوانند طرح مهاجرت خودشان را استخراج کنند. پس شرکت‌های خصوصی باید این قابلیت را در خود ایجاد کنند که بتوانند به عنوان مشاور یک دستگاه اجرایی وارد بشوند قرار داد ببندند و طرح مهاجرت آن دستگاه اجرایی را برایشان استخراج کنند. ما بیش از ۳ هزار دستگاه اجرایی داریم و بازار بخش خصوصی در این زمینه بسیار گسترده است.
به عنوان صحبت پایانی اگر نکته‌ای باقی مانده لطفا بفرمایید.
شما خیلی می‌توانید در این قضیه کمک کنید. به جد می‌گویم. یعنی نقش شما در این قضیه بسیار بسیار می‌تواند پر‌رنگ باشد. ما همیشه می‌گوییم تغییر با مقاومت همراه است، تغییر هرچه بزرگ‌تر مقاومت بیش‌تر. همین اطلاع‌رسانی‌تان خیلی کمک می‌کند. وقتی دائماً به این موضوع پرداخته شود هم اهمیت آن را می‌رساند هم در ذهن مخاطبان تثبیت می‌شود و نقش می‌بندد و جدی‌تر می‌گیرد.
ما الان با یک تغییر بسیار بزرگ مواجه‌ایم و در کنارش حتی در دستگاههای اجرایی با مقاومت‌های بزرگی هم مواجه هستیم. تعارف هم نداریم. ما مبنایمان بر این است که با همه تعامل داشته باشیم و همراهی‌شان کنیم چون واقعاً زمان زیادی نداریم. اما اگر بخشی بخواهد در برابر این تغییر مقاومت کند ما راهکارهای متفاوتی دیدیم. حالا چه در بخش دستگاههای اجرایی دولت چه در بخش شرکت‌های خصوصی. به طور مثال از وزارت اقتصاد و دارایی خواستیم که پرداخت خریدهای نرم‌افزار و سخت‌افزاری را که وابسته به بستر باشد تأیید نکنند. باز می‌توانیم از سازمان بازرسی کل کشور خواهش کنیم که در این زمینه کمک کند که اگر خدای نکرده کسی طوری نخواهد همراهی کند با گزارش‌های سازمان بازرسی پیگیری شود. در شرکت خصوصی هم اگر کسی نخواهد همراهی کند بازار بزرگ دستگاههای اجرایی برای آن شرکت خصوصی عملاً از بین می‌رود و خدای نکرده می‌تواند آن شرکت را زمین بزند. پس تعارف بردار و شوخی بردار نیست. فعلاً هم داریم اطلاع‌رسانی و آگاه‌سازی می‌کنیم، هم پیاده‌سازی و هم هشدارها را می‌دهیم، برسیم به یک نقطه که دیگر ببینیم محلی از تسامح و تساهل وجود ندارد آن‌جا دیگر به ناچار بر خلاف میل باطنی مجبوریم از ابزارهای قانونی در هر دو بخش دولتی و خصوصی استفاده کنیم.