در ماهی که گذشت، دانشگاه خواجه نصیر الدین طوسی میزبان علاقه مندان نرمافزار آزاد / متنباز از سرتاسر ایران بود. در اولین روز خرداد ماه، جمعی از دانشجویان انجمن علمی کامپیوتر دانشگاه خواجه نصیر و همچنین اعضای تیم اوبونتو ایران به مناسبت انتشار اوبونتو ۱۴.۰۴، همایشی تحت عنوان «جشن انتشار اوبونتو ۱۴.۰۴» و رویداد «ایده آزاد» برگزار کردند. هرچند که در این همایش از جشن نصب آخرین نسخه اوبونتو و یا دیسکهای این توزیع پرطرفدار گنو/لینوکس خبری نبود، ولی برنامه شامل کارگاههای آموزشی مختلف و همچنین مجموعه سمینارهایی در زمینههای مختلف نرمافزار آزاد بود. با وجود استقبال فوق العادهی علاقه مندان در این همایش، متأسفانه سالن آمفی تئاتر گنجایش خیل عظیم جوانان علاقمند به این حوزه را نداشت و طبق اصل لانه کبوتری، تعداد زیادی از شرکتکنندگان مجبور شدند در اطراف سالن مستقر شوند.
۵ کارگاه که برنامهی اول اجرا شده در این رویداد بودند، مسائل مختلف حوزههای متفاوت نرمافزار آزاد را به شرکتکنندگان آموزش میدادند. دو کارگاه آموزشی در مورد آشنایی مقدماتی با زبانهای برنامهنویسی روبی(Ruby) توسط شرکت Yellowen و پایتون توسط محمدرضا کمالیفرد اجرا شدند. این دو کارگاه، صرفاً جهت آشنایی کاربرها با این دو زبان برنامهنویسی بودند و مفاهیم پایهای روبی و پایتون را به مخاطبان منتقل میکردند. گروه کاربران ایرانی اوبونتو نیز در کارگاهی با موضوع «یک میز کار اوبونتویی» در مجموعهی کارگاهها حضور داشتند. در این کارگاه ابزارهای مختلف مورد نیاز کاربران خانگی اوبونتو معرفی شد و همچنین سوالهای متداول کاربران تازهکار اوبونتو پاسخ داده شد، دو کارگاه دیگر نیز با عناوین «کسب و کار متنباز» توسط سازمان فناوری اطلاعات ایران و «اصول برنامهنویسی صنعتی در لینوکسهای توکار» توسط شرکت کرمان اجرا شدند. با این که این کارگاهها به صورت همزمان و موازی برگزار میشدند، استقبال شرکتکنندگان بسیار چشمگیر بود.
برنامهی بعدی این رویداد، همایش اصلی بود که سخنرانیهای عمومی و تخصصی را در رابطه با نرمافزارهای آزاد شامل میشد. سخنرانی اول این همایش، از طرف «مرکز توسعه و بکارگیری نرمافزارهای بومی» بود. آقای افضلی (سرپرست اداره ساماندهی، راهبری، ترویج مهاجرت به نرمافزاری های یا بومی و آزاد/ متن باز) در مورد مسائل مختلف نرمافزار آزاد در دولت تدبیر و امید و سیاستهای کلان دولت در این زمینه سخنرانی مفصلی را ایراد نمودند. در این سخنرانی، ایشان با اشاره به « سند راهبردی توسعه و بکارگیری نرمافزارهای آزاد/ متنباز جمهوری اسلامی ایران» از وظایف دولت در قبال پیشرفت و استفاده از نرمافزارهای آزاد سخن گفت .
در حاشیه این مراسم نیز ایشان به چند تن از فعالان حوزه قول همکاری دادند و همچنین در مصاحبه با نمایندهی مجلهی «سلام-دنیا» ضمن استقبال از ایده انتشار چنین مجلهای، خواستار ارتباط با هیئت تحریریه مجله شدند تا در صورت امکان، تسهیلات لازم چه به صورت مالی و چه به صورت محتوایی به مجله ارائه شود. امید است که شاهد حمایتهای روز افزون مسئولین از فعالیتهای انتفاعی و غیرانتفاعی در حوزهی نرمافزارهای آزاد / متنباز باشیم.
دانیال بهزادی عضو تیم بومیسازی اوبونتو با معرفی اوبونتو 04/14،که به تازگی منتشر شده بود، ارائهدهندهی دوم این رویداد بود. وی در این ارائه بعد از معرفی کلی مفاهیم سیستمعامل و همچنین سیستمعامل گنو، به معرفی توزیع اوبونتو پرداخت. این توزیع که بر پایهی توزیع دبیان پایهریزی شده است، در سالهای اخیر پرکاربرترین توزیع گنو/لینوکسی در حوزهی کامپیوترهای شخصی شده است. دانیال همچنین ویژگیهای جدید اوبونتو 04/14را برای کاربران تشریح کرد. اوبونتو ۱۴.۰۴، با پشتیبانی سختافزاری گستردهتر، هماهنگی بیش تر با تلفنهای همراه و همچنین امکانات جدید رابط گرافیکی یونیتی (Unity)، یک نسخه با پشتیبانی طولانی (LTS) است و تا ۵ سال آینده پشتیبانی میشود. پس اگر هنوز گنو/لینوکس را امتحان نکردهاید، الان بهترین موقعیت است تا اوبونتو 04/14را روی رایانه یا لپتاپ خود نصب کنید و به دنیای گنو/لینوکس بپیوندید.
سخنران سوم این برنامه، وبلاگنویس محبوب و سازندهی پادکست «رادیو گیک»، جادی میرمیرانی است. جادی با عنوان «چه خبر؟ از اوبونتو تا اوبونتو» به بررسی اخبار دنیای نرمافزار آزاد در سال گذشته پرداخت. این ارائه با خبر بسته شدن وبلاگ نارنجی شروع شد. رشد روز افزون مشارکت خانمها در دنیای نرمافزار آزاد خبر بعدی این ارائه بود. بسته شدن سرویس اوبونتو وان شرکت کنونیکال هم خبر بعدی بود. جادی ارائهاش را با خبرهای دیگری در مورد NSA، سانسور اینترنت، پهبادها (Drone)، بیتکوین، بازی ساده ولی محبوب ۲۰۴۸، باگ خونریزی قلبی و البته مجلهی سلام دنیا به پایان رساند.پروژهی ارائهی جادی و دانیال در گیتهاب موجود است.
سخنران بعدی، فرود غفوری به معرفی مجلهی سلام دنیا، که شما در حال خواندنش هستید، پرداخت. چطور مجله با کمپین «لینوکسمگ» به موفقیت رسید و این که الان در چه وضعیتی قرار دارد. فرود در قسمت اصلی این بخش به معرفی کوتاه و شیوهی استفاده از «سیستم مجله باز» پرداخت.
در ادامه مجید سلامت با ارائهی «گنو/لینوکس همیشه، همهجا» به پیشرفتهای نرمافزار آزاد در سالهای اخیر پرداخت. نرمافزار آزاد در زمینههای مختلفی گسترش یافته است؛ از ابر کامپیوترها و سرورها گرفته تا موبایلهای هوشمند و تبلتها. همچنین در این ارائه به کشور صنعتی در دنیا اشاره شد که از صنایع تولیدی و خدماتی گرفته تا وزارت دفاع کشور ایالت متحده، از گنو/لینوکس و نرمافزارهای آزاد استفاده میکنند. در آخر نیز به کاربرد گنو/لینوکس در زندگی روزمره و به عنوان یک سیستمعامل شخصی اشاره شد. گنو/لینوکس تنها 5/1 درصد از کل بازار سیستمعاملهای شخصی را در دست دارد، ولی این رقم با فعالیتهای گستردهی جامعه نرمافزار آزاد هر روز در حال افزایش است.
در پایان این سری ارائهها، مهدی حسنپور از تیم اوبونتو ایران به پرسش های رایج گنو/لینوکس پاسخ داد. او در مورد تاریخچه توسعهی هستهی لینوکس توضیح داد، در مورد تفاوت سیستمعامل گنو و هستهی لینوکس صحبت کرد. در صورت تمایل به مطالعه، بنیاد گنو مطلب مفصلی در این زمینه در وبسایت خود قرار داده است. وی همچنین در مورد تفاوت نرمافزار آزاد و نرمافزار متنباز، که به اشتباه، بسیاری این دو را یکی میدانند، توضیح داد. یکی دیگر از سؤالات متداول افرادی که تازه به دنیای گنو/لینوکس پا میگذارند، در مورد امنیت این سیستمعامل است. مهدی در ارائهاش به این سؤال پاسخ داد که چرا گنو، به خاطر ساختار مناسب، دارای امنیت ذاتی است ولی این به معنی نبود بدافزار برای این سیستمعامل نیست. در آخر هم از دو نرمافزار آزاد لیبرهآفیس (LibreOffice) از بنیاد مستندات آزاد و اپنآفیس بنیاد آپاچی در جواب به این سؤال که به جای آفیس از چه نرمافزاری میتوانیم استفاده کنیم، نام برد.
برنامهی بعدی این رویداد یک رویداد مشابه «روشنشو» یا همان Ignite، با عنوان «ایده آزاد» بود. از بین ایدههای جمع آوری شده ۵ ایده برگزیده شدند و شرکتکنندگان به معرفی ایدهی خود پرداختند. تنها قانون این چالش، مدت زمان ۸ دقیقهای برای ارائهی هر نفر بود. و البته، ایدهها باید در رابطه با مفهوم آزادی نرمافزار باشند.
در ابتدا مهدی امانی در مورد «کراود فاندینگ» (crowdfunding) در پروژههای مختلف نرمافزار آزاد صحبت کرد و سپس برندهی این قسمت از برنامه به انتخاب حاضرینی که در مسابقهی پیامکی شرکت کردند، سید معین حسینیمنش معرفی شد که با ایدهی رایانش مشبک تحتوب، ایدهی خود را در زمینهی محاسبات گسترده بر بستر وب با کمک مرورگرها و بدون وابستگی به سیستمعامل مطرح کرد. در این ایده، شما صرفاً با باز کردن این نرمافزار تحت وب از طریق کروم یا فایرفاکس، قسمتی از پردازندهی خود را به آن پروژه اهدا میکنید و پروژههایی که نیازمند پردازش بسیار هستند از این طریق به راحتی و بدون نیاز به یک ابرکامپیوتر انجام میشوند.
در ادامه حسین کزازی، در مورد تشخیص گفتار فارسی توضیح داد، ابتدا از نرمافزار انحصاری نویسا و مشکلات عمدهی این نرمافزار نام برد و سپس به معرفی ایدهی SayPersian پرداخت، این ایده قرار است یک سرویس مبتنی بر وب باشد و با استفاده از قدرت جامعهی کاربری، به تکمیل پایگاه اطلاعاتی خود بپردازد. در ادامه امین کمپانی ایدهی خود را درباره موسیقی آزاد با عنوان «صدای خود را آزاد کنید» معرفی کرد، امین در ۸ دقیقه در مورد مفهوم آزادی برای موسیقی توضیح داد و هم این که چگونه میتوان بدون داشتن دانش فنی زیاد با استفاده از نرمافزارهای آزاد، موسیقی و صدا تولید کرد. امین کمپانی، در حوزهی موسیقی و نرمافزار آزاد فعالیت میکند.
همچنین بهداد عابدی، کاربر فعال ویکیپدیا در مورد کمپین فونت آزاد فارسی صحبت کرد. همان طور که بارها اشاره شده، وب فارسی نیازمند فونت مناسب است، و چه سایتی، بزرگتر و نیازمندتر از ویکیپدیا. در همین زمینه تعدادی از فعالین ویکیپدیا، به پیگیری این مسأله پرداختند تا یک خانوادهی فونت فارسی کامل و با رعایت تمامی استانداردها ایجاد کنند. بهداد در ارائهاش به وضعیت فعلی این کمپین پرداخت و این که چگونه با استاد دامون خانجانزاده توافق نموده اند تا با مبلغی بسیار کمتر از هزینهی واقعی، به یک خانوادهی کامل فونت فارسی دست پیدا کنیم. این کمپین یکی از مهمترین اخبار سال جاری خواهد بود.
در آخر این برنامه، به رسم یادبود، حضار عکس دستهجمعی گرفتند و هدایایی نیز به شرکتکنندگان در مسابقهی پیامکی اهدا شد. بعد از عکس دستهجمعی نیز، جمعیت به سمت جذابترین بخش همایش، یعنی قسمت ناهار هدایت شدند.
با توجه به برگزار شدن هرسالهی این جشنواره به مناسبت انتشار توزیع اوبونتو، بهتر است که نقاط قوت رویداد، تقویت و نقاط ضعف، شناسایی و برطرف شود تا در سالهای آینده، شاهد به ثمر نشستن هرچه بهتر این رویدادها باشیم. ما این قبیل رویدادها را برگزار میکنیم تا فرهنگ نرمافزار آزاد را ترویج کنیم و شاهد گسترش روزافزون گنو/لینوکس در تک تک جنبههای تکنولوژی نوین در ایران باشیم، خرابکارها را از جامعه طرد کنیم و به جای آن، فرهنگ ساختن و ایجاد کردن به کاربران بیاموزیم.